Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΤΩΝ ΕΝΟΙΚΙΑΣΘΕΝΤΩΝ ΚΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΩΣΑΚΟΥ
Το 1858 είχαν συσταθεί στην Κρήτη οι περίφημες Δημογεροντίες, με πρωταρχικό σκοπό την ίδρυση σχολείων σε όλη την Κρήτη. Έπρεπε όμως να βρεθούν πόροι για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί το μεγαλεπήβολο για την δύσκολη αυτή εποχή σχέδιο. Εμφανίστηκαν τότε λόγιοι που με πάθος υποστήριξαν την απορρόφηση πόρωβ από τα μοναστήρια, τους μόνους οικονομικά δραστήριους χώρους εκείνη υην εποχή. Έτσι προκλήθηκε το περίφημο "Μοναστηριακό Ζήτημα". Στο "ζήτημα" αυτό δεν άργισαν να αναμιχθούν και οι Τούρκοι(ευνοϊκά διακείμενοι προς μια μεταβολή της φεουδαρχικής-μοναστηριακής οικονομίας της Κρήτης), οπότε το πρόβλημα έγινε πιο περίπλοκο απ' ότι αναμένονταν και ήταν μιά από τις αιτίες που επιτάχυναν τις εξελίξεις για την Επανάσταση του 1866, οπότε βρέθηκαν σχεδόν όλα τα μοναστήρια να πρωτοστατούν στην Επανάσταση που επακολούθησε των γεγονότων. Το 1870, τότε δηλαδή που στο Βώσακο ήταν ηγούμενος ο Μελχισεδέκ(Βαρδιάμπασης), συντάχθηκε ο "Διοργανισμός των εν Κρήτη ιερών μονών" που οριστικά πλέον επέλυε το "Μοναστηριακό Ζήτημα" αφού στο καταστατικό του προέβλεπε την ενίσχυση της εκπαίδευσης και την ίδρυση σχολείων από τα έσοδα της μοναστηριακής περιουσίας, δηλαδή οι Δημογεροντίες αναλάμβαναν τη διαχείρηση των μοναστηριακών περιουσιών με σκοπό να διαχειριστούν τα χρέη των μοναστηριών, να "μοιράσουν" τις περιουσίες των μοναστηριών στους ακτήμονες κατοίκους των χωριών, ενοικιάζοντάς τες οπότε δημιουργούνται πόροι, για την ίδρυση σχολείων σε όλη την Κρήτη. Στην αρχή υπήρξαν αντιδράσεις από όλα τα μοναστήρια. Σιγά-σιγά όμως οι αντιδράσεις κάμπτονταν. Η μεγαλύτερη αντίδραση και εμπλοκή στην ομαλή εξέλιξη του σχεδίου προέρχεται απ' τον ηγούμενο του Βωσάκου και επιστάτη της Χαλέπας Μελχισεδέκ. Το 1874 επισκέφτηκε την Κρήτη ο Πατριαρχικός Έξαρχος Επίσκοπος Κώου για να εισπράξει χορηγίες υπέρ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και υπέρ της Εκκλησιαστικής Σχολής της Χάλκης. Ο Πατριαρχικός Έξαρχος πίστευε ότι έπρεπε να καταργηθεί το σύστημα των Δημογεροντιών και να επιστρέψει η περιουσία στα μοναστήρια. Δεν άργησε να βρει σύμμαχο και συμπαραστάτη στο πρόσωπο του Μελχισεδέκ ο οποίος επίσης δε συμπάθησε ποτέ τις δημογεροντίες. Λέγεται ότι ο Πατριαρχικός Έξαρχος καθοδήγησε τον Μελχισεδέκ στην επιστολή που αυτός έστειλε στον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ Β'. Σ' αυτήν την επιστολή ο Μελχισεδέκ παρουσίαζε την κατάσταση στο Βώσακο και στη Χαλέπα δραματική. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης υιοθέτησε τις απόψεις του Μελχισεδέκ και απάντησε με επιστολή του προς τον Επίσκοπο Ρεθύμνης Ιλαρίωνα και τη Δημογεροντία Ρεθύμνης με πρόεδρο τον Ιλαρίωνα Κατσούλη ζητώντας την επιστροφή της περιουσίας στο μοναστήρι με το πέρας της τετραετίας που αυτή είχε ενοικιασθεί. Η επιστολ'ή του Ιωακείμ σώθηκε στο Αρχείο της Δημογεροντίας Ηρακλείου και παρουσιάζεται παρακάτω :
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ : 6-Οκτωβρίου-1874
"Ιωακείμ Ελέω Θεού Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης.
Αριθ. Πρωτ. 6863
Εντιμώτατοι Δημογέροντες του τμήματος Ρεθύμνης της νήσου Κρήτης, τέκνα εν Κυρίω ημών αγαπητά χάρις είη υμίν και ειρήνη παρά Θεού.
Ο οσιότατος εν Ιερομονάχοις κυρ Μελχισεδέκ, επιστάτης των αυτόθι κείμενων ιερών ημετέρων Πατριαρχικών καί Σταυρο πηγιακών Μοναστηριών Χαλέπα και Βόσακος και oι εν αυταίς ασκούμενοι Πατέρες ανηνέχθησαν προς την Εκκλησίαν δι αva φορών αυτών υπό ημερομηνίαν Ι' του παρελθόντος Ιουνίου, εκτι θέμενοι περιπαθώς την αθλίαν κατάστασιν εις ην ταύτα διατελούσι και ης τας συνεπείας βαρέως φέροντες η οσιότης των επεκαλέσαντο την θεραπείαν διά της εκκλησιαστικής προνοίας και προστασίας, λέγουσι δε ότι, ενώ αμφοτέρων τούτων μετόχια
ενοικιάσατε, κατά τον εν ενεργεία Κανονισμόν (. ) επί τετραε
τίαν, τα μεν αντί γροσίων τεσσαράκοντα χιλιάδων, τα δε αντί πε ντήκοντα οκτώ χιλιάδων, ου μόνον ουδεμίαν ελάβετε περί της εξο φλήσεως των μοναστηριακών χρεών, συνισταμένων τότε του μεν εκ γροσίων τεσσαράκοντα τριών χιλιάδων, ανερχομένου ήδη μετά των τόκων εις εξήκοντα σχεδόν χιλιάδας γροσίων, του δε εξ είκοσιδύο χιλιάδ. γροσίων ανερχομένου και αυτού ήδη εις γρόσια τεσσα ράκοντα σχεδόν χιλιάδας, αλλά και τα χρήματα, άπερ λαμβάνετε παρά των ενοικ?aστώv αγνοούσιν η οσιότης των που δαπανώνται, διότι ουδέποτε εδείξατε αυτοίς λογαριασμόν, ως λέγουσιν, εκτός δε τούτων, και εκ της μικράς περιοχής ην αφήκατε αυτοίς προς καλλιεργείαν μη ποριζόμενοι τα προς διατροφήν και ιματισμόν αυτών απολύτως αναγκαιούντα, το πλείστον του χρόνου εσθίουσι άγρια χόρτα, κόπτουσιν και πωλούσιν εις τας πόλεις ξύλα και xa τaσκευάζoυσι ομοίως άνθρακας, και πάλιν μη επαρκούντες εις τας ανάγκας των Μοναστηρίων και της ατομικής αυτών συντηρήσεως καταφεύγουσι και εις δavειa, έλαβον δε τοιαύτα τη αδεία υμών, οι μεν οκτώ, οι δε ένδεκα χιλ, γροσίων έως της σήμερον, επιστρεπτέα συν τόκω ώστε διά του τρόπου τούτου το χρέος αυτών βαθμηδόν αυξάνον άνευ ελπίδος εξοφλήσεως, παρασκευάζει από τούδε την παντελή ερήμωσιν των Μονών αυτών, καθόσον μάλιστα και οι των υποστατικών ενοικιασταί μη έχοντες την απαιτουμένην επίβλεψιν εκ μέρους υμών, μηδέ εις τας παρατηρήσεις Πατέρων προσέχο ντες, προ6αίνουσι γιγαντιαίοις βήμασιν εις την καταστροφήν αυτών. Τοιαύτα ανενεγκόντων τη Εκκλησία των περί ων ο λόγος Πατερών, και εν κατωδύνω ψυχή εξαιτησαμένων την πρόνοιαν αυτής προς αναστολήν της καταστρεπτικής οδού ην διατρέχουσι τα ιερά σκηνώματα της Μετανοίας αυτών, η τόπον έτερον προς ησύχιον και απράγμονα εγκαταβίωσιν, επειδή κατείδομεν ότι το μεν μέρος του Κανονισμού το ενδιαφέρον την είσπραξιν των προ σόδων ετηρήθη ακριβώς, το δε ενδιαφέρον τας Μονάς παρεωρήθη ολοσχερώς, καταπατηθέν παρ' υμών αυτών υφ' ων προεκλήθη, και ουδέ της διαχειρίσεως των εν λόγω προσόδων εδώκατε, κατ' αυτόν, περιπλέον δε ηνέχθητε εν ασυγγνώστω απαθεία, ίνα μη χείρον είπωμεν, όπως οι ενασκούμενοι Πατέρες διάγωσι τοιούτον τεταλαιπωρημένον και εξευτελιστικόν βiov, οίον εξέθεντο, εκδηλούμεν τη υμετέρα Εντιμότητι ότι, προς απαλλαγήν αυτών από της επαπειλουμένης καταστροφής, Συνοδικη διαγνώσει παρε χωρήσαμεν τοις ενασκουμένοις πατράσι το δικαίωμα της υπ' αυτών κατ' ευθείαν ενοικιάσεως των μοναστηριακών κτημάτων, και γράφοντες εντελλόμεθα και παραγγέλλομεν τη υμών Εντιμότητι, όπως συνωδά τω ρηθέντι Κανονισμώ, παραδώσητε τους λογαριασμούς των εν τω υμετέρω τμήματι ιερών Μονών, τους διαχειρισθέντας παρ' υμών εν τω διαστήματι της ληξάσης τετραε τίας προς εξέλεγξιν. Δυνάμει δε της κυριαρχικής ημών επ' αυτών εξουσίας εδώκαμεν τι δικαίωμα τοις ειρημένης πατράσιν ίνα επί παρουσία του Αρχιερέως υμών Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Ρεθύμνης κυρ Ιλαρίωνος και της θμών Εντιμότητος ενοικιάσωσιν επί δημοπρασίας τα κτήματα, και το εκ ταύτης εισπραχθησόμενον ποσόν διαχειρησθέντες εις απόσβεσιν των χρεών και εις άλλας των Μοναστηριών αυτών ανάγκας, εκ του προκύψαντος τυχόν περισσεύματος βοηθήσωσι και τοις αυτόθι Σχολείοις. Ταύτα προς πληροφορίαν και οδηγίαν υμών. Η δε του Θεού χάρις και το άπειρον έλεος είη μετά της υμών Εντιμότητος.
Εν Μηνί Οκτωβρίου, Ινδικτιώνος 6ης
Έπονται δώδεκα υπογραφαί Συνοδικών
[Η Πατριαρχική Επιστολή προέρχεται απο τα "Ανέκδοτα Εκκλησιαστικά Κείμενα" του Ευμενίου Φανουράκη]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου